Η εκτύπωση τραπεζογραμματίων ευρώ
Η ετήσια ποσότητα των τραπεζογραμματίων ευρώ που παράγεται στο Νομισματοκοπείο (ΙΕΤΑ) για λογαριασμό της Τράπεζας της Ελλάδος προκύπτει από κατανομή που γίνεται βάσει των συνολικών αναγκών κυκλοφορίας τραπεζογραμματίων εντός του Ευρωσυστήματος και σύμφωνα με το ποσοστό συμμετοχής της κάθε εθνικής κεντρικής τράπεζας στο κεφάλαιο της ΕΚΤ.
Στο πλαίσιο των αρχών που έχει θέσει η ΕΚΤ, κάθε εκτυπωτικό εργοστάσιο μπορεί να παράγει από μία μέχρι και τρεις το πολύ διαφορετικές αξίες τραπεζογραμματίων ευρώ.
Οι πρώτες ύλες για την παραγωγή τραπεζογραμματίων
Οι βασικές πρώτες ύλες για την παραγωγή τραπεζογραμματίων είναι το χαρτί και τα μελάνια ασφαλείας που χρησιμοποιούνται για την εκτύπωση.
Το χαρτί ασφαλείας παράγεται σε εργοστάσια εγκεκριμένα από την ΕΚΤ ως προς την τήρηση αυστηρών κανόνων ασφαλείας και την εξασφάλιση υψηλού επιπέδου ποιότητας προϊόντος.
Οι ίδιες προϋποθέσεις και απαιτήσεις με τα εργοστάσια παραγωγής χαρτιού ισχύουν και για τα εργοστάσια παραγωγής των μελανιών που χρησιμοποιούνται για τις εκτυπώσεις των τραπεζογραμματίων ευρώ.
Η γραμμή παραγωγής-εκτύπωσης τραπεζογραμματίων του Νομισματοκοπείου (ΙΕΤΑ) περιλαμβάνει μηχανές εκτύπωσης δαπέδου, εκτύπωσης μεταξοτυπίας, εκτύπωσης χαλκογραφίας, εκτύπωσης αρίθμησης, εκτύπωσης φλεξογραφίας.
Ο εξοπλισμός διαλογής και ποιοτικού ελέγχου των τραπεζογραμματίων ευρώ που παράγονται στο Νομισματοκοπείο (ΙΕΤΑ) περιλαμβάνει:
- συστήματα τομής τραπεζογραμματίων και τροφοδοσίας μηχανών διαλογής και ποιοτικού ελέγχου,
- μηχανές επεξεργασίας και ποιοτικού ελέγχου και
- συστήματα συσκευασίας τραπεζογραμματίων σε δεσμίδες και δέματα.
Πώς εκτυπώνονται τα τραπεζογραμμάτια
Η παραγωγή των τραπεζογραμματίων ευρώ προϋποθέτει τη διαθεσιμότητα πρώτων υλών (χαρτιού εκτύπωσης και μελανιών ασφαλείας), καθώς μια σειρά απαραίτητων για την εκτύπωση υλικών, όπως πλάκες εκτύπωσης offset και χαλκογραφίας κ.ά.
Η παραγωγή και η προμήθεια του χαρτιού εκτύπωσης γίνεται σε φύλλα συγκεκριμένων διαστάσεων. Τα φύλλα χαρτιού δεν φέρουν οποιαδήποτε εκτύπωση από το εργοστάσιο παραγωγής, ωστόσο περιλαμβάνουν ορισμένα χαρακτηριστικά ασφαλείας.
Τα στάδια εκτύπωσης
Τα στάδια εκτύπωσης των φύλλων τραπεζογραμματίων είναι:
- Εκτύπωση «δαπέδου», δηλαδή εκτύπωση του βασικού σχεδίου και στις δύο όψεις.
- Εκτύπωση μεταξοτυπίας, κατά την οποία τυπώνονται ειδικά μελάνια ασφαλείας.
- Εκτύπωση χαλκογραφίας, κατά την οποία η επάνω όψη των τραπεζογραμματίων αποκτά ιδιότητες ανάγλυφης επιφάνειας και χρησιμεύει ως βασικό χαρακτηριστικό ασφαλείας, αφού μέσω της αφής διαπιστώνεται η ύπαρξη του αναγλύφου.
- Εκτύπωση αρίθμησης. Η αρίθμηση κάθε τραπεζογραμματίου είναι μοναδική και κωδικοποιημένη, αφού των αριθμητικών ψηφίων που την αποτελούν προτάσσεται διαφορετικό γράμμα της λατινικής αλφαβήτου, το οποίο αντιστοιχεί στο εργοστάσιο όπου έχει γίνει η εκτύπωση.
- Εκτύπωση επικάλυψης με βερνίκι, το οποίο επικαλύπτει και τις δύο όψεις των τραπεζογραμματίων χαμηλών αξιών της 2ης σειράς ευρώ, ενισχύοντας τη διάρκεια ζωής τους.
Αφού τελειώσουν οι φάσεις εκτύπωσης των φύλλων χαρτιού τραπεζογραμματίων, αυτά οδηγούνται στο τελευταίο στάδιο επεξεργασίας τους, που είναι η τομή τους σε κουπόνια (τεμάχια τραπεζογραμματίων) και στη συνέχεια η αυτόματη επεξεργασία και ποιοτικός έλεγχος από τις μηχανές διαλογής και ποιοτικού ελέγχου.
Διαδικασίες ελέγχου
Οι μηχανές επεξεργασίας είναι εξοπλισμένες με ειδικούς αισθητήρες οι οποίοι ελέγχουν συγκεκριμένες ιδιότητες των χαρακτηριστικών ασφαλείας που περιλαμβάνονται σε κάθε τραπεζογραμμάτιο.
Ο τελικός ποιοτικός έλεγχος καθώς και ο έλεγχος των χαρακτηριστικών ασφαλείας των τραπεζογραμματίων δεν είναι ο μοναδικός που γίνεται κατά την παραγωγή τους.
Οι έλεγχοι περιλαμβάνουν επίσης ποιοτικό έλεγχο των εισερχόμενων πρώτων υλών καθώς και ενδιάμεσο ποιοτικό έλεγχο, ο οποίος γίνεται μεταξύ των φάσεων εκτύπωσης.
Το Νομισματοκοπείο (ΙΕΤΑ) επιθεωρείται ως προς την εφαρμογή του προγράμματος ποιότητας τραπεζογραμματίων ευρώ σε ετήσια βάση και σε κάθε μεγάλη αλλαγή της παραγωγικής διαδικασίας (π.χ. προμήθεια χαρτιού ασφαλείας από νέο εργοστάσιο, ετήσια έναρξη παραγωγής σε κάθε φάση κ.λπ.). Μετά την επιτυχή παραγωγή αρχικών δειγμάτων, εγκρίνεται η έναρξη της κανονικής παραγωγής από εξειδικευμένα στελέχη και τεχνικούς της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Επίσης, στο πλαίσιο του Ευρωσυστήματος, το Νομισματοκοπείο (ΙΕΤΑ) επιθεωρείται τουλάχιστον μία φορά το χρόνο σε θέματα φυσικής και ηλεκτρονικής ασφαλείας των εγκαταστάσεών του και του χρηματικού, περιλαμβανομένων όλων των στοιχείων ασφαλείας (στοιχεία προπαρασκευής, ψηφιακά αρχεία, χαρτί, μελάνια, ενδιάμεσα και τελικά προϊόντα, διαδικασίες προετοιμασίας, παραγωγής κ.λπ.), επίσης από αρμόδια στελέχη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ECB) και του Ευρωσυστήματος.